W pierwszej kolejności wskazać należy, iż przepis art. 90d ust. 1 ustawy o systemie
oświaty stanowi, że stypendium szkolne może otrzymać uczeń znajdujący się w trudnej
sytuacji materialnej, wynikającej z niskich dochodów na osobę w rodzinie, w szczególności,
gdy w rodzinie tej występuje: bezrobocie, niepełnosprawność, ciężka lub długotrwała choroba,
wielodzietność, brak umiejętności wypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych,
alkoholizm lub narkomania, a także gdy rodzina jest niepełna lub wystąpiło zdarzenie losowe,
z zastrzeżeniem ust. 12.
Po myśli natomiast art. 90d ust. 2 u.s.o., stypendium szkolne może być udzielane
uczniom w formie:
1) całkowitego lub częściowego pokrycia kosztów udziału w zajęciach edukacyjnych, w tym
wyrównawczych, wykraczających poza zajęcia realizowane w szkole w ramach planu
nauczania, a także udziału w zajęciach edukacyjnych realizowanych poza szkołą;
2) pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym, w tym w szczególności zakupu
podręczników.
Stypendium szkolne może być także udzielone w formie świadczenia pieniężnego,
jeżeli organ przyznający stypendium uzna, że udzielenie stypendium w formach, o których
mowa w ust. 2, a w przypadku uczniów szkół ponadpodstawowych także w formie, o której
mowa w ust. 4, nie jest możliwe, natomiast w przypadku słuchaczy kolegiów, o których mowa
w ust. 3, udzielenie stypendium w formach, o których mowa w ust. 2 i 4, nie jest celowe (art.
90d ust. 5 u.s.o.).
Mając na uwadze powyższe uregulowania stwierdzić zatem należy, że przyznanie
świadczenia w formie stypendium szkolnego uzależnione jest od wystąpienia następujących
przesłanek, a mianowicie:
– wystąpienia jednej z okoliczności związanych z sytuacją rodzinną i osobistą ucznia,
wymienionych w art. 90d ust. 1 u.s.o. oraz
– spełnienia przesłanki wystąpienia trudnej sytuacji materialnej wynikającej z niskich
dochodów na osobę w rodzinie (spełnienia przez rodzinę kryterium dochodowego).
W tym miejscu wskazać należy, iż kryterium dochodowe uprawniające do tego rodzaju
pomocy zostało określone w art. 90d ust. 7 u.s.o. Przepis ten stanowi, że miesięczna wysokość
dochodu na osobę w rodzinie ucznia uprawniająca do ubiegania się o stypendium szkolne nie
może być większa niż kwota, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004
r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2021 r. poz. 2268).
Z powołanych wyżej przepisów wynika, iż warunkiem ubiegania się o stypendium
szkolne na dany rok szkolny jest złożenie wniosku wraz z wymaganą dokumentacją we
właściwym ze względu na miejsce zamieszkania ucznia MOPS. Zgodnie art. 90n ust. 6 u.s.o.
wniosek o przyznanie stypendium szkolnego składa się do dnia 15 września danego roku
szkolnego, a w przypadku:
1) uczniów i słuchaczy szkół, w których zajęcia dydaktyczno-wychowawcze rozpoczynają się
w pierwszym, powszednim dniu lutego – do dnia 15 lutego danego roku szkolnego;
2) słuchaczy kolegiów pracowników służb społecznych – do dnia 15 października danego roku
szkolnego.
W ust. 7 stwierdzono, że w uzasadnionych przypadkach, wniosek o przyznanie stypendium
szkolnego może być złożony po upływie terminu, o którym mowa w ust. 6.
Niejednokrotnie zdarza się, iż po złożeniu wniosku o stypendium szkolne strona
otrzymuje decyzję odmowną z uwagi na przekroczenie kryterium dochodowego. Następnie, od
1 stycznia następnego roku kryterium to jest podwyższone, co może warunkować spełnienie
kryteriów przyznania stypendium. Co należy wtedy zrobić?
Decyzja odmowna funkcjonuje w obrocie prawnym, a niedopuszczalne jest, aby w
sprawie stypendium w obrocie prawnym były dwie decyzje w danym roku szkolnym. Decyzja,
nawet jeżeli jest zrealizowana, jeżeli nie jest określona terminem jej wygaśnięcia, funkcjonuje
w porządku prawnym, gdyż czym innym jest realizacja decyzji, a czym innym wygaśnięcie.
Tym samym, skoro może istnieć tylko jedna decyzja, nie można złożyć nowego wniosku,
skutkującego wydaniem nowej decyzji z uwagi na uzasadniony przypadek. Z uwagi na
powyższe, jedynym zgodnym z prawem rozwiązaniem jest przyjęcie, iż niejako wniosek o
zmianie kryterium dochodowego to informacja w sprawie, co powinno skutkować wszczęciem
postępowania z urzędu w sprawie zmiany tej decyzji odmownej w trybie art. 154 k.p.a. W
sytuacji zmiany przepisów prawa ma miejsce zmiana podstawy prawnej rozstrzygnięcia
administracyjnego polegającą na rozszerzeniu kręgu przesłanek pozwalających na ewentualne
uwzględnienie wniosku, jednak nadal w granicach tej samej kategorii spraw i tego samego
rodzaju uprawnień przysługujących tej stronie. W wypadku gdy poprzednie rozstrzygnięcie
administracyjne było dla strony niekorzystne, jego zmiana może nastąpić w trybie określonym
w art. 154 k.p.a., za czym bezsprzecznie przemawia słuszny interes strony.