Lokal socjalny powinien spełniać określone warunki, aby zapewnić minimalne
standardy bytowe dla osób w trudnej sytuacji materialnej. W Polsce zasady dotyczące lokali
socjalnych określa Ustawa z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym
zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 22 ww. ustawy „umową najmu
socjalnego lokalu jest umowa najmu lokalu nadającego się do zamieszkania ze względu na
wyposażenie i stan techniczny, którego powierzchnia pokoi przypadająca na członka
gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 m 2 , a w przypadku
jednoosobowego gospodarstwa domowego 10 m 2 , przy czym lokal ten może być o obniżonym
standardzie”.
W myśl wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 18 lutego 2020 r., sygn.. akt I
Ca 460/19 „Oceny, czy lokal nadaje się do zamieszkiwania ze względu na wyposażenie i stan
techniczny, dokonuje się na podstawie przepisów ustawy prawa budowlanego, rozporządzenia
Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie oraz norm polskich i unijnych (przykładowo, czy jest zaopatrzony
w wodę do spożycia przez ludzi oraz do celów przeciwpożarowych, instalację ciepłej wody,
odprowadzenie ścieków bytowo-gospodarczych, miejsca do czasowego gromadzenia
odpadów i nieczystości, instalacje do ogrzewania pomieszczeń, przewody kominowe do
odprowadzania dymu i spalin, wentylację lub klimatyzację, gaz z sieci gazowej, baterię butli
lub zbiorników stałych gazu płynnego, wewnętrzną instalację elektryczną, oświetlenia
budynków, urządzenia i wyposażenia kuchni i łazienki przeznaczone na pobyt ludzi). (…)
przedmiotem najmu socjalnego mogą być lokale o obniżonym standardzie. Nie pozwala to
jednak na precyzyjne określenie, jaki powinien być standard takich lokali. Można jedynie
stwierdzić, że lokal będący przedmiotem najmu socjalnego może mieć niższy standard niż
lokal dotychczas zamieszkiwany przez uprawnionego do najmu socjalnego, a także, iż
obniżony standard może dotyczyć mniejszej powierzchni niż lokal dotychczas zajmowany,
mniejszej liczby pomieszczeń pomocniczych, uboższego, starszego lub gorszego jakościowo
wyposażenia lokalu. Powyższe nie oznacza wyłączenia zasady, że lokal musi nadawać się do
zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan techniczny. (…) obniżony standard to nie
«jakiekolwiek warunki», ale warunki podstawowe, umożliwiające codzienną egzystencję, tj.
dostęp do sanitariatu, bieżącej wody, światła dziennego, zapewnienie możliwości ogrzania
lokalu przy prawidłowo działającej wentylacji. Nie może być przedmiotem najmu socjalnego
pomieszczenie, którego stan techniczny zagraża zdrowiu i mieniu, przez co nie może być ono
przeznaczone na stały pobyt ludzi. (…) Standard lokali oddawanych w najem socjalny nie
może być więc niższy niż tymczasowych pomieszczeń. Dostateczny standard lokali będących
przedmiotem najmu socjalnego można ustalać, biorąc pod uwagę przeciętny poziom lokali
mieszkalnych w Polsce i poziom rozwoju cywilizacyjnego wyznaczający pewien stopień
uzasadnionych oczekiwań co do standardu lokalu”.
Za przydzielanie lokali socjalnych osobom spełniającym określone kryteria (np.
osobom eksmitowanym, w trudnej sytuacji materialnej) odpowiada gmina. Umowę najmu
socjalnego lokalu zawiera się na czas oznaczony. Gmina może wypowiedzieć najemcy
umowę najmu socjalnego lokalu bez zachowania terminu wypowiedzenia, jeżeli uzyskał on
tytuł prawny do innego lokalu i może go używać.