Zgodnie z Kodeksem pracy (dalej k.p.), wypowiedzenie umowy o pracę powinno być
uzasadnione obiektywnymi i racjonalnymi przyczynami, np. likwidacją stanowiska pracy czy
niewywiązywaniem się pracownika z obowiązków. W przypadku osiągnięcia wieku
emerytalnego przez pracownika jego umowa może być rozwiązania na zasadach ogólnych,
podobnie jak w przypadku innych pracowników. Fakt osiągnięcia przez pracownika wieku
emerytalnego nie może jednak stanowić samoistnej przyczyny wypowiedzenia umowy o
pracę. Pracownik nie ma też obowiązku przejścia na emeryturę, chociaż nabył on uprawnienia
do jej pobierania.
W kontekście omawianego zagadnienia warto zwrócić uwagę na uchwałę Sądu
Najwyższego, podjętą w składzie 7 sędziów, z dnia 21 stycznia 2009 r., sygn. akt II PZP
13/08. W ww. uchwale Sąd Najwyższy wskazał, iż po pierwsze wypowiedzenie pracownicy –
kobiecie umowy o pracę tylko z tego powodu, że osiągnęła wiek emerytalny i nabyła
uprawnienia emerytalne, jeżeli wiek emerytalny jest niższy dla kobiet niż dla mężczyzn,
stanowi pośrednią dyskryminację ze względu na płeć (art. 11 3 k.p.). Po drugie,
wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony wyłącznie z
powodu osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego stanowi bezpośrednią dyskryminację ze
względu na wiek (art. 11 3 k.p.). Po trzecie, wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę
zawartej na czas nieokreślony wyłącznie z powodu osiągnięcia przez niego wieku
emerytalnego i nabycia prawa do emerytury jest nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 k.p.
Sąd Najwyższy dopuszcza natomiast stosowanie kryterium osiągnięcia wieku
emerytalnego jako przesłankę doboru do zwolnienia pracowników w przypadku zmniejszenia
stanu zatrudnienia. W wyroku z dnia 8 czerwca 1999 r., sygn. akt I PKN 105/99, Sąd
Najwyższy stwierdził, że w razie redukcji etatów wybór pracownika do rozwiązania umowy o
pracę za wypowiedzeniem może być uzasadniony uzyskaniem przez pracownika prawa do
wcześniejszej emerytury, ponieważ w tej sytuacji nabycie uprawnień emerytalnych nie jest
bezpośrednią przyczyną decyzji o wypowiedzeniu mu umowy o pracę, lecz okolicznością
mającą istotne znaczenie przy wyborze osób przewidzianych do zwolnienia. Podobnie w
wyroku z dnia 3 grudnia 2003 r., sygn. akt I PK 80/03, Sąd Najwyższy skonstatował, że
spełnienie przez pracownika warunków nabycia prawa do emerytury jest społecznie
usprawiedliwioną przesłanką jego wyboru do zwolnienia z pracy w ramach racjonalizacji
zatrudnienia.
Z przedstawionych powyżej rozważań wynika, że pracodawcy mogą zachęcać
pracowników do przejścia na emeryturę, ale nie mogą ich do tego zmusić ani wypowiedzieć
umowy o pracę wyłącznie z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego i nabycia uprawnień z
tym związanych.