Przedmiotem regulacji ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w
trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest ograniczanie negatywnych skutków
spożywania alkoholu oraz przeciwdziałanie alkoholizmowi w Polsce. W preambule aktu
normatywnego wskazano, że „życie obywateli w trzeźwości za niezbędny warunek moralnego
i materialnego dobra Narodu”.
Zgodnie z art. 15 ww. ustawy zabrania się sprzedaży i podawania napojów
alkoholowych osobom, których zachowanie wskazuje, że znajdują się w stanie nietrzeźwości;
osobom do lat 18 oraz na kredyt lub pod zastaw. Wiedza w zakresie dwóch pierwszych
przesłanek związanych z obrotem napojami alkoholowymi jest dosyć rozpowszechniona w
społeczeństwie. W niniejszym artykule poddamy analizie trzeci z zakazów. Wydaje się, że z
założeń tej regulacji wynika, że sprzedaż alkoholu na kredyt mogłaby prowadzić do
powstawania długów u osób uzależnionych lub mających skłonność do nadużywania
alkoholu. Bez takiej regulacji niektóre osoby mogłyby np. zaciągać długi, których nie są w
stanie spłacić, oddawać wartościowe przedmioty w zastaw za alkohol, popadać w jeszcze
większe problemy finansowe. Zakaz ma na celu zmniejszenie spożycia alkoholu, zwłaszcza
wśród osób, które już mają z nim problem. Gdyby alkohol można było kupować na kredyt,
osoby uzależnione mogłyby łatwiej sięgać po trunki, nawet gdy nie mają pieniędzy. Sprzedaż
na kredyt stwarzałaby ryzyko, że klienci nie będą w stanie uregulować należności. Dla
sprzedawców oznaczałoby to straty finansowe, chociaż byłaby to ich suwerenna decyzja o
charakterze biznesowym. Handel alkoholem powinien być przejrzysty, a sprzedaż gotówkowa
lub bezgotówkowa zapewnia, że transakcje są natychmiast rozliczane. Sprzedaż na kredyt
mogłaby prowadzić do problemów prawnych, np. wymuszania spłat lub zawierania
niejasnych umów. Alkohol kupowany na kredyt mógłby prowadzić do sytuacji, w których
osoby uzależnione zadłużałyby się u sprzedawców. Z drugiej strony osoby uzależnione mogą
zadłużać się u innych osób w celu nabycia alkoholu. Przepis art. 15 ustawy o wychowaniu w
trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ma jednak przyczynić się do zmniejszenia
patologii społecznych.
Podsumowując, zakaz sprzedaży alkoholu na kredyt lub pod zastaw ma chronić osoby
podatne na uzależnienie, zapobiegać ich zadłużeniu, zapewnić uczciwość transakcji i
ograniczyć negatywne skutki społeczne związane z nadużywaniem alkoholu.
